Termen!?

De verwachting die de zender heeft omtrent kennis, houding en/of gedrag van de ontvangers.

Degenen op wie de uitspraak is gericht, bijvoorbeeld de aanhang van een politieke partij of klanten van een bedrijf.

Het analyseren van een uitspraak om te beoordelen in hoeverre deze waar, geloofwaardig en waardevol is.

Een mentale staat van overmoed waarin alles wat het ego bevestigt en cultiveert wordt uitvergroot. Wat het ego aantast wordt ontkend. Een voorbeeld is onderstaande gedachte die wellicht bestaat om angst voor het omgekeerde te onderdrukken:

‘Ik ben zo ontzettend slim dat ik overal mee wegkom en als het misloopt dan kost het mij geen moeite alles weer onder controle te krijgen.’

Een gebeurtenis of situatie waarvan de inhoud vaststaat en indien relevant, ook datum, tijdstip, plaats en context. Dit wordt vastgesteld aan de hand van bewijzen, zoals (getuigen)verklaringen, notulen, mailwisseling of andere documenten.

Dat er verschil kan zijn tussen een belofte van Mark Rutte en zijn beleid is een feit.

De mening die je hebt over zijn eerlijkheid is geen feit.

Een feit is wel dat je die mening hebt, op een gegeven moment.

Dat de premier iets wist of heeft besproken is een feit, in de context van wat daarover is gezegd in de Tweede Kamer of de media.

Een uitspraak is geloofwaardig als deze aansluit bij de beleving van ontvangers. Op de korte termijn kan een volstrekt onware uitspraak heel geloofwaardig zijn. Het gaat uiteindelijk om de langere termijn, in samenhang met respect, empathie en overtuigingskracht. In welke mate worden ontvangers gestimuleerd hun loyaliteit aan de zender te (blijven) geven?

Een set van ongeschreven regels met de strekking dat kritiek altijd voortkomt uit gebrek aan loyaliteit en verbinding, zodat de kritiekgever buitenspel kan worden gezet.

Kennis en gegronde vermoedens over feiten en intenties die worden gebruikt als uitgangspunt bij de duiding.

Een set aan ongeschreven regels die nageleefd moeten worden om bij een groep te kunnen horen. De regels schrijven voor wat je kunt zeggen en doen en welke signalen daarbij horen. Onderwerping aan de code geeft bescherming en wie niet tot de groep behoort kan te maken krijgen met onprettige maatregelen. Naleving van de code wordt door het Loyaliteitsfilter bewaakt.

Twee groepen burgers hebben op een dramatische manier te maken gekregen met de kuddecode.

Groningers wonen boven aardgasgebied, ver van de Haagse kaastolp, op een bodem die voor de staatskas zeer lucratief was. Bij het opeisen van hun recht op schadevergoeding voor het instorten van huizen kregen ze stelselmatig te maken met tegenwerking en leugens. Alle betrokken ministeries gingen hier blindelings in mee.

Na het ambtelijke trauma van de Bulgarenfraude werden (vooral) ouders met een buitenlandse naam onterecht verdacht van fraude met toeslagen. Rechters werden met valse informatie bestookt en levens verwoest. Er zijn ouders die weinig schade hebben geleden, maar wel 30.000 euro vergoed kregen. De meeste ouders hadden dramatisch veel (immateriële) schade waarvoor geen verantwoordelijkheid wordt genomen omdat dit een verraad zou zijn aan het systeem van de bureaucratie.

Een uitspraak waarbij de informatiebehoefte van ontvangers wordt geschonden omdat dit de zender beter uitkomt.

Een journalistieke kop bevat de kern van het nieuws. Een lokkop geeft een aanzet tot lezen (doorklikken), zonder te vertellen wat de lezer kan verwachten.

Dit gebeurt onder meer op de volgende manieren:

• een bekende Nederlander heeft ruzie met een collega waarvan de naam niet wordt genoemd (in een professionele kop wordt die naam wel gegeven)
• een beschrijving, gevolgd door een oordelend woord, zoals ongelooflijk, walgelijk, onbetrouwbaar, dom, veel te laat, oneerlijk
• woorden die op emoties duiden, zoals woedend, vernederd, irritatie, verbaasd, gevaarlijk, onverantwoord, machteloos.

Dit filter bevat criteria om te beoordelen wie aanspraak kan maken op het lidmaatschap van de groep, zoals omschreven in de Kuddecode. Wie de regels naleeft is loyaal genoeg om erbij te horen en kan aanspraak maken op bescherming tegen de buitenwereld.

Een (absurde) beleidsmaatregel of uitspraak die impliciet wordt gezien als indicatie om te bepalen wie buiten de groep staat. Hoe absurder hoe beter de filterwerking: wie zwijgt, negeert of eventueel goedpraat hoort er nog steeds bij.

Ook is verwantschap die gevoeld wordt is belangrijk. Intern is deze groot, maar voor menige overheidsorganisatie is de burger iemand die wetten overtreedt en regels misbruikt. Je wordt geacht intern te laten zien dat je burgers als buitenstaander beschouwt, bijvoorbeeld door het opleggen van regels die bij voorkeur onduidelijk en tegenstrijdig zijn.

Degenen voor wie de uitspraak relevant is (dus niet alleen de doelgroep).

Gesproken of geschreven woorden waarvan het waarheidsgehalte onder de loep wordt genomen.

Een uitspraak is waardevol (heeft waarde) als de belangen in balans zijn met elkaar met oog voor de lange termijn.

Een uitspraak is waar als deze overeenstemt met de feiten, vooral rond de informatiebehoefte van ontvangers.

Persoon of organisatie waarvan een uitspraak wordt geduid in een blogstuk op deze website.