uitspraak van premier Rutte over het naleven van de Archiefwet op 19 mei 2022
“Ik heb de wet nageleefd”
“UITSPRAAK.”
NAAM, FUNCTIE, DATUM
Alweer in opspraak
Al weer is Mark Rutte in opspraak. Hij heeft al jarenlang de gewoonte zelfstandig sms’jes te wissen van zijn telefoon. Volgens de oppositie belemmert dat de controlerende taak van de Tweede Kamer.
Voorgeschiedenis
Al diverse keren was het raak. Rutte loog onder meer over:
- het bombardement in Hawija waarbij zeventig Irakezen omkwamen.
- de bonnetjesaffaire rond de deal met drugsdealer Cees H.
- de uitglijder van Halbe Zijlstra over zijn zogenaamde bezoek aan Poetin
- de voorgenomen afschaffing van de dividendbelasting
- het zoeken van een ‘functie elders’ voor Pieter Omtzigt.
Machteloze woede
De Kamer ontsteekt keer op keer in machteloze woede. In de samenleving viert cynisme hoogtij. En uit het buitenland komen verwonderde reacties, zoals de Belgische kranten De Standaard en De Morgen. Ook bij de redactie van de Suddeutsche Zeitung is het probleem opgevallen. Te midden van dit alles blijft de premier doorgaan met zijn gedrag, met af en toe een opmerkelijke uitspraak, zoals “Leugens mogen nooit winnen van feiten”.
Verder is van de premier bekend dat hij geheugenproblemen heeft. Hij herinnert zich bepaalde feiten niet en andere verkeerd. Vandaar ook de dubbelzinnige vraag in de kop van dit blogstuk of de premier weet wat hij wist.
Het bracht columnist Pieter Derks tot de verzuchting dat de premier nog iets is vergeten, namelijk een bekend spreekwoord. Blijkbaar denkt hij: ‘Al veroordeelt men de leugen nog zo snel, uiteindelijk vergeten ze het wel’.
Ook De Jonge, Kuipers en anderen
Overigens is Rutte niet de enige. In de Nederlandse politiek hebben onder meer staatssecretarissen Charles Schwietert en Philomena Bijlhout leugens begaan die in de geschiedenisboeken terechtkwamen. Over minister Hugo de Jonge zei parlementair journalist Xander van der Wulp zei in het NOS Journaal van 7 april 2022: “Hij zit in de problemen omdat hij in de ogen van de Kamer te vaak om de waarheid heen is gedraaid.” Het fragment staat niet meer online.
En minister Ernst Kuipers van Volksgezondheid worstelt volgens Nieuwsuur momenteel met geluidsopnames van OMT-vergaderingen die ’tijdelijk bestonden’.
Context
Voor de reputatie van de premier is liegen niet gunstig, maar electoraal is er weinig aan de hand. Zijn partij staat alsmaar trots bovenaan in de peilingen. Staatsrechtelijk kan er wel sprake zijn van ‘onvolledige of onjuiste’ informatie aan de Tweede Kamer. Vandaar dat de oppositie bij iedere leugen schande roept en de coalitiepartijen datzelfde doen over het gedrag van de oppositie.
Feiten
Jarenlang had de premier een oude mobiele telefoon van het merk Nokia. Hij kan niet goed overweg met smartphones en gebruikt deze alleen om het nieuws te volgen. De Volkskrant onthulde dat Rutte op eigen houtje beslist welke sms’jes het bewaren waard zijn. In hetzelfde artikel geeft de landsadvocaat er een draai aan door dit te bestempelen als ‘realtime archiveren’.
Ordentelijk
Hoogleraar Wim Voermans was bij Op1 zeer stellig. Samengevat: Door fouten met het opslaan van sms-verkeer met de toenmalige topman van Unilever weet Rutte sinds 2017 dat hij dergelijke berichten moet opslaan. Bovendien moet dat bewaren ook ordentelijk gebeuren. Zie onderstaande video en het complete artikel op de website van Op1.
Volgens techwebsite Tweakers klopt het verhaal van Rutte technisch van geen kant. Maar de premier blijft erbij. Terwijl hij roept dat hij letter en geest van de wet heeft nageleefd, gaat hij zijn handelwijze met sms’jes toch veranderen. Als dat maar goed gaat.
Interpretatie
Dat Rutte zelf vindt dat hij correct handelt is van weinig waarde. In de politiek geldt voor deze situatie het spreekwoord ‘een slager mag niet zijn eigen vlees keuren’. En in de volksmond heet dit de methode WC-eend. Hoogleraar Voermans is onafhankelijk en zeer deskundig, zijn mening is belangrijker dan die van de premier en bovendien zeer confronterend voor hem.
Hoe zeker zijn we?
Alle uitspraken van Rutte zijn gedaan in het openbaar, er is geen ruimte voor twijfel over de inhoud ervan.
Het standpunt van een staatsrechtdeskundige mag hoger worden aangeslagen dan dat van de premier, die bovendien belanghebbende is. Daarmee staat ook de interpretatie vast.
De scores (0-9)
Waarheid
De uitspraak van de premier dat hij de wet heeft nageleefd is volstrekt onwaar. Hopelijk komt hij tot bezinning en is hij zo professioneel dit binnenkort te erkennen.
Waarde
De premier werkt de indruk dat hij denkt boven de wet te staan. Vanwege zijn voorbeeldfunctie als leider kunnen we daarvoor weinig waardering hebben.
Geloofwaardigheid
Het is onprofessioneel je fout niet te erkennen, zeker als je vijf jaar geleden dezelfde fout maakte. Daar komt nog bij de dubieuze uitlating dat hij niets fout deed, maar wel zijn gedrag gaat veranderen.
Leugensoort
Het motief van de uitspraak doet denken aan macht en ego.
De uitspraak doet primair denken aan de leugensoort Egoboost, aangezien Rutte blijkbaar denkt boven de wet te staan. Omdat het aantal leugens groot is en de redenering er omheen vaak brutaal en geraffineerd, houden we er ook rekening mee dat hij leugens inzet als Afleidingsmanoeuvre. Het plan daarachter kennen we niet.
Effect van de uitspraak
Ongeacht tot welke leugensoort zijn uitspraak behoort, is het waarschijnlijk dat Rutte ervan geniet dat hij massa’s mensen het bos in kan sturen, inclusief de Tweede Kamer en de media.
Jonnie van de Jonge kansrijken is niet intensief met politiek bezig. Hij interesseert zich meer voor zijn werk en voor uitgaan. Als het onderwerp politiek ter sprake komt bij vrienden voelt hij bewondering dat Mark Rutte het nu al twaalf jaar uithoudt als premier. Als iedereen zegt dat daar leugens bij te pas komen vindt Jonnie dat logisch.
Meriem van de Werkende middengroep praat vaak met haar collega’s over politiek. Iedereen vindt het schandalig dat er zo weinig aandacht is voor arbeidsvoorwaarden en werkdruk in de zorg. Daaraan verandert weinig als Rutte een keertje liegt. En tien of twintig keer ook niet.
Advies aan de zender
Het is fijn als je van je werk geniet. Wanneer genot samenhangt met de mening van anderen en te sterk wordt nagestreefd kun je in een Egoroes belanden. Dan wordt macht een vorm van verslaving. Ga bij jezelf te rade hoe groot dat risico is.
Advies aan ontvangers
Als een machtig persoon voor de zoveelste keer wegkomt met een leugen is moedeloosheid heel begrijpelijk. Is dat gevoel sterk, gebruik het dan als een fijne jas om af en toe in weg te kruipen. Treed de wereld om je heen tegemoet met humor en ironie, vol vertrouwen in betere tijden. Op naar de toekomst.
Laatst aangepast: 2 jaar
Bewaar als PDF