Geen moed, veel wanhoop

Iraakse minister van Informatie over de opmars van Amerikaanse troepen op tijdens de tweede Golfoorlog (2003)

“Ze worden verslagen!”

Clown met katheder

Dat Mohammed Saïd al-Sahaf zijn taak als minister van Informatie serieus nam, weerhield de westerse publieke opinie er niet hem te beschouwen als een clown. Omringd door microfoons en camera’s van internationale media sprak hij als woordvoerder van de regering constant van grote verliezen aan de kant van de coalitietroepen. Juist door deze troepen werd hij gearresteerd en kort vastgehouden.

Het begon al met leugens

Na de aanslagen van 11 september 2001 in de VS werd de Iraakse dictator Saddam Hoessein door de VS beschuldigd van steun aan terreurbeweging Al Qaida en bezit van massavernietingswapens. Het bleek allemaal gefabriceerde onzin, maar intussen was een internationale coalitie onder leiding van de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk het land binnengevallen.

Context

Saïd al-Sahaf moest een draai geven aan de penibele militaire situatie van zijn land. Omgaan daarmee zal een dilemma voor hem zijn geweest. Door zijn worsteling kreeg hij van Amerikaanse media de koosnaam Bagdad Bob. Een andere bijnaam was Comical Ali (Komische Ali), naar analogie met Chemical Ali, de bijnaam voor het hoofd van het programma voor chemische oorlogsvoering.

Feiten

De invasie van Irak duurde kort. In enkele weken waren de belangrijkste olievelden, de luchthaven van Bagdad en andere strategische doelen ingenomen.

Terwijl westerse troepen de hoofdstad binnenreden, deed Saïd al-Sahaf tijdens zijn persconferenties nog steeds uitspraken als:

• “Onze inschatting is dat ze allemaal sneuvelen.”
• “Ik ben niet bang en u zou dat ook niet moeten zijn.”
• “We hebben hun tanks omsingeld.”
• “De Amerikanen zijn van harte welkom als ze willen worden afgeslacht.”

Interpretatie

Gehoorzaamheid is in een dictatuur noodzakelijk voor overleving, hij had meer wanhoop dan moed. Als hoofd van een ministerie moest Saïd al-Sahaf, zeker tijdens zijn vele publieke optredens, de officiële beleidslijn volgen, om het eigen hoofd te behouden.

Hoe zeker zijn we?

De scores (0-9)

Leugensoort

De opstelling van de zender toont een ongezonde mate van loyaliteit, dit is onderdanigheid. Hij maakt hier een onvervalste Knieval.

Effect van de uitspraak

De handelwijze van Saïd al-Sahaf houdt wereldwijd de lachspieren in beweging en bewijst dat een woordvoerder zich nooit moet laten knechten.

Journalisten die zijn uitspraken optekenden kunnen mooie verhalen vertellen, aan collega’s, studenten, vrienden en (klein)kinderen.

Voor Tayfun van het Precariaat is het wereldnieuws een ver van zijn bed show. Jarenlang was het vinden van een veilig bed voor zichzelf zijn dagelijkse prioriteit. Hij is niet gelovig, maar zijn afkomst uit de islamitische cultuur bepaalt soms zijn sympathie en zijn mening over wat er gaande is.

Salia van de Jonge kansrijken heeft weinig op met politiek. Wel benadrukt dit verhaal voor haar hoe belangrijk het is om de context te kennen van iemand die een uitspraak doet. Het maakt haar extra voorzichtig bij de contacten in haar werk en haar toekomstplannen.

Advies aan de zender

Voor zover bekend is Saïd al-Sahaf niet meer in functie en heeft hij niet de ambitie om opnieuw woordvoerder te zijn. Voor anderen kan zijn optreden een les zijn om zich te bezinnen. Wanneer ontaardt loyaliteit in onderdanigheid, hoe professioneel is dat en wat zijn de risico’s voor je geloofwaardigheid en je carrière?

Advies aan ontvangers

Besef dat het vaker zou kunnen voorkomen dat een woordvoerder zich gemanoeuvreerd voelt in een positie waarin het lijkt alsof leugens onontkoombaar zijn.