Sigrid Kaag over nieuwe weging rond Drimmelgate op 21 april 2022
“Er is ruimte nodig voor een nieuwe weging”
“UITSPRAAK.”
NAAM, FUNCTIE, DATUM
Macht en seks
Al heel lang woedt er een discussie over de machtsverhoudingen tussen mannen en vrouwen en misdragingen daarbij, vooral van mannen. Dit komt ook ook voor in de politiek, de uitspraak van Henry Kissinger dat macht een afrodiasacum is gaat wellicht nog steeds op. Wereldberoemd zijn de schandalen rond John F. Kennedy (Marylyn Monroe), Bill Clinton (Paula Jones, Monica Lewinsky), John Profumo (Christine Keeler), en Silvio Berlusconi (Karima al-Mahrough).
In Nederland kwamen voormalig premier Ruud Lubbers en de Amsterdamse wethouder Rob Oudkerk in opspraak. In februari 2022 moest Kamerlid Gijs van Dijk opstappen na meldingen van ‘ongewenst gedrag in de privésfeer’.
Intussen was in februari 2017 de MeToo-beweging ontstaan, over de ernst van verkrachting, aanranding en grensoverschrijding.
Context
Op 16 april 2022 onthult de Volkskrant dat bij D66 partijstrateeg Frans van Drimmelen zich heeft misdragen, zonder dat de partijtop ingreep. De krant meldt in het artikel niet dat de tekst ervan is gewijzigd na een rechterlijke uitspraak.
In de openbare versie van een intern onderzoeksrapport over de kwestie stond dat er tijdens congressen van de partij sprake is van een informele, joviale en gezellige sfeer en ‘liberale omgangsvormen’. Ook was gebleken dat sommigen grensoverschrijdend gedrag hebben ervaren door ongepaste en seksistische opmerkingen. Uiteindelijk kwamen negen meldingen binnen die in deze richting gaan.
Opmerkelijke timing
Over de eerste (openbare) versie van het onderzoeksrapport, lieten de partij en Van Drimmelen weten opgelucht te zijn. Drie weken later, op verkiezingsavond 2021, kwam het vertrouwelijke deel van het rapport uit waarin staat dat er sprake is geweest van bedreiging, stalking en chantage. Volgens dit deel van het rapport was er juist wel sprake van een structureel onveilige situatie voor sommige betrokkenen. Dit deel bleef geheim. Naar verluidt was dat op verzoek van de gedupeerde van de affaire. Dat dit door betrokkene wordt bestreden blijkt uit onderstaande passage van een artikel in de Volkskrant.
Soms wordt gezegd dat Kaag niet kan worden aangesproken op de kwestie omdat het bestuur over interne aangelegenheden gaat en zij als partijleider de politieke koers uitzet. Wij zijn het daarmee niet eens omdat:
- het electorale succes van de partij (waarvoor Kaag verantwoordelijk is) samenhangt met de reputatie en die is in het geding
- het de eigen keus was van Kaag om een verklaring over dit onderwerp af te leggen, het is dan logisch dat ze daarop wordt aangesproken
- er veel strijdigheden zitten tussen de handelwijze van Kaag en haar uitspraken (zie volgende opsomming).
Feiten en strijdigheden
Vijf dagen na het artikel in de Volkskrant plaatst D66 een verklaring op de website en dezelfde dag is er een persconferentie/ Maast Kaag staat dan partijvoorzitter Victor Everhardt. Kernboodschap van de verklaring is dat ‘een nieuwe weging’ nodig is om de consequenties te beoordelen van het onderzoeksrapport over de kwestie.
Er lijkt een tegenstelling te zijn tussen uitspraken van Kaag en haar keuzes in deze kwestie:
- net nadat het eerste onderzoeksrapport uitgekomen, ver voordat het in de publiciteit kwam, zei Kaag in een interview met Linda “Vrouwen moeten elkaar helpen”. Het is dan bijzonder jammer dat degene die door Van Drimmelen klem was gezet drie keer vergeefs een beroep deed op Kaag
- Kaag profileerde zich tijdens de verkiezingen met nieuw leiderschap en transparantie. Haar optreden doet echter meer denken aan behoud van status quo en machtsverschillen
- als haar tijdens de persconferentie wordt gevraagd of ze goed heeft gehandeld, is de repliek van Kaag dat iedereen fouten maakt (geen sterke vorm van leiderschap)
- ze verwijt de pers bezig te zijn met beeldvorming in plaats van feiten, terwijl alles erop wijst dat ze dat vooral zelf doet.
Interpretatie
De term nieuw leiderschap, was een prachtig verkiezingsitem nu de geloofwaardigheid van de premier steeds meer hapert. Daarnaast past het goed bij het profiel van vrouwelijke partijleider om een door mannen gedomineerd bolwerk met nieuw elan te betreden.
Gewaagde opties
Beide elementen bieden kansen en risico’s. Het zijn gewaagde opties, een terugval naar oud leiderschap ligt op de loer. Dat gebeurt helaas ook door gebrek aan heldere keuzes:
- waarom heeft nieuwe leiderschap een nieuwe weging nodig voor feiten die even alarmerend als vanzelfsprekend zijn?
- hoe is de discrepantie tussen de twee delen van het onderzoeksrapport te verklaren? Volgens het openbare deel is er geen probleem en volgens het vertrouwelijke deel wel. Heeft dit wellicht te maken met de naderende verkiezingen omdat in campagnetijd harde feiten dan heel slecht uitkomen?
Conclusie is dat het mooie perspectief van nieuw leiderschap niet wordt waargemaakt.
Hoe zeker zijn we?
De feiten worden vanuit D66 niet bestreden. Dit gebeurt wel op de opiniepagina van NRC, zie Tot slot aan het eind van dit blogstuk.
De interpretatie bestaat uit twee fundamentele en onvermijdelijke vragen met een conclusie waarvoor wij geen alternatieven zien.
De scores (0-9)
Waarheid
De feiten zijn netjes op een rij gezet, alleen de transparantie ervan en de zorgvuldigheid naar gedupeerden schiet zeer tekort.
Waarde
De prioriteit lag bij interne machtsverhoudingen en beeldvorming, in plaats van het publieke belang.
Geloofwaardigheid
Het niet waarmaken van de pretentie nieuw leiderschap komt zwak over.
Leugensoort: Exclusie
Het motief van de uitspraak gaat richting macht.
Dat interne machtsverhoudingen meer bepalend zijn geweest dan rechtsgevoel en zorgvuldigheid naar gedupeerden wijst op de leugensoort Exclusie. Dat de feiten verhuld bleven en de kwalificatie ‘nieuwe weging’ werd gebruikt terwijl de kwestie verontrustend is, gaat richting Rookgordijn. De verspreiding van een deel van het rapport op verkiezingsavond doet denken aan de Afleidingsmanoeuvre.
Effecten van de uitspraak
De geloofwaardigheid van de partij en het leiderschap van Kaag zijn afgenomen, zoals ook blijkt uit de peilingen.
Op ontvangers maakt deze gang van zaken een warrige, misschien ook wanhopige indruk. De wanhoop bestaat net zo goed bij de ontvangers zelf: het is alsof allerlei belangrijke beslissingen voor het landsbelang steeds worden doorkruist met overwegingen rond macht en prestige. Alsof een burger nooit grip krijgt op wat er speelt, terwijl er wel van je wordt verwacht dat je naar de stembus gaat.
Jet van de Comfortabel gepensioneerden maakt zich weinig zorgen over de affaire. Ze heeft genoeg aan haar hoofd over haar vrijwilligerswerk en de meest grote politieke blunders zullen haar levensstijl nauwelijks aantasten. Wel loopt ze er tegenaan dat in haar familie het wantrouwen in de politiek blijft stijgen, ze weet zich daar geen raad mee. Ze is geneigd het te negeren, maar tegelijk voelt ze mededogen met de onmacht. Omdat bij sommige familieleden de klachten in gezeur ontaarden heeft ze ook gevoelens van irritatie, die ook bij haar onmacht oproepen: geef je er uiting aan of loop je weg?
Door haar werk is Mara van de Gevestigde bovenlaag bekend met de cultuur van het politieke bedrijf. Ze laat haar arbeidsvreugde er zo min mogelijk door beïnvloeden. Tegelijk weet ze dat ze hier haar bron van inkomsten en zingeving vandaan haalt en daarvoor mag een loyale en discrete houding gevraagd worden. Ze krijgt wel in toenemende mate vragen uit haar omgeving hoe ze het volhoudt. Over de kwestie zelf is Mara minder stoïcijns, ze heeft in haar jeugd te maken gehad met grensoverschrijdend gedrag. Iedere keer als zo’n verhaal in de publiciteit komt, voelt ze zich kwetsbaar.
Advies aan de zender
Het is te begrijpen dat een politieke partij voorzichtig is met ongunstige feiten, zeker in campagnetijd. De les is dan: leg de feiten hoe dan ook zo snel mogelijk op tafel, desnoods na de verkiezingen. Negeren van het risico op uitlekken, noemen wij een Egoroes. Dit vraagt om moed en zelfreflectie.
Advies aan ontvangers
Houd je hoofd koel en je hart warm. En houd koers door het leven, zodat je keuzes blijft maken gericht op je passie, je talent, je waarden en normen. Als je slachtoffer bent van onrecht: praat erover. En als je onrecht ziet: help het slachtoffer.
Tot slot
Tijdens het schrijven van dit blogstuk (begin mei) wordt bekend dat de Volkskrant het hoger beroep heeft gewonnen tegen de uitspraak in een kort geding dat door Van Drimmelen was aangespannen. Door de uitspraak had de krant de termen machtsmisbruik en seksuele intimidatie uit de publicatie van 15 april geschrapt (zonder dit overigens te noemen). Naar aanleiding hiervan komen bij NRC lezersbrieven binnen waarin wordt gesteld dat een feitenrelaas ontbreekt en zelfs dat er twijfel is of de tweede versie van het rapport haaks staat op de eerste. Omdat NRC zelf ook geen feitenrelaas brengt en de twijfel niet wordt onderbouwd ziet de redactie van LieSense geen reden het bovenstaande artikel te wijzigen.
Laatst aangepast: 2 jaar
Bewaar als PDF